ترس در کودکان
ترس نیز مانند سایر احساسات در برابر محرک های خاصی در افراد ایجاد می شود. در واقع ترس زمانی که یک خطر درونی و یا بیرونی فرد را تهدید می کند فعال می شود و به فرد کمک می کند تا برای حفاظت از خود اقدامات لازم را انجام دهد.
ترس در سنین مخلف علل مختلفی دارد و اغلب جزئی از فرآیند تکامل محسوب می شود. اما اگر به صورت شدید و غیر قابل کنترل باشد باید برای کنترل آن راهکارهایی را در نظر گرفت.
والدین به فرزندان خود می‌آموزند که در برابر برخی خطرات مانند آتش‌سوزی یا عبور از خیابان بترسند و محتاط باشند. داشتن کمی اضطراب، نه تنها برای کودکان، بلکه برای بزرگسالان نیز شرط بقا و ادامه زندگی و حیات و دور داشتن انسان از حوادث و خطرهاست، اما در صورتی که ترس از حد معینی تجاوز کند، فرد را از انجام امور روزمره بازمی دارد و باید به درمان آن اقدام شود.
ترس‌ها در صورتی غیر طبیعی هستند که به صورت دائمی و به مدت طولانی در کودک باقی بمانند یا ذهن کودک را به طور کامل اشغال کنند، که این ترس در تمام فعالیت‌های عادی آنها مداخله داشته و تأثیر می‌گذارد .
ترس و نگرانی و اضطراب خیلی به یکدیگر شباهت دارند و عملا اعضای یک خانواده‌اند. می‌شود گفت که ترس و نگرانی نمودهای مختلف اضطراب هستند. البته ترس و اضطراب با تمام شباهت‌هایشان، با هم تفاوت‌های عمده‌ای دارند. به‌نوعی، اضطراب واکنشِ ما نسبت به خطراتی است که در ذهنمان داریم و ترس واکنشِ ما نسبت به خطرات واقعی است.
کودکان سنین مختلف به‌صورت طبیعی از مواجهه با بعضی موضوعات احساس ترس می کنند. موضوعاتی مانند جدایی از والدین، مرگ فردی عزیز، تاریکی، صداهای شدید و قضاوت دیگران، باعث تحریک اضطراب شدید در آن ها می‌شود. شاید این ترس‌ها برای شما معنایی نداشته باشند، اما از نظر کودکان کاملا واقعی هستند؛ پس هرگز نگرانی های آن ها را نادیده نگیرید. در عوض، با استفاده از روش هایی مانند بازی، ابراز همدلی و گفت وگو، ارائه اطلاعات کامل، آموزش مهارت های موردنیاز و خودداری از حمایت افراطی، به ازبین بردن ترس های فرزندتان کمک کنید.
برخی از راه کارهای مقابله با احساس ترس
- به فرزندتان کمک کنید در مورد چیزی که او را می ترساند صحبت کند. . مهم است که بدانید ترس های فرزندتان چیست؟ به عنوان مثال، اگر کودک شما ابراز می کند که در مورد رفتن به مدرسه اضطراب دارد، او را سرزنش نکنید. در عوض، شما باید بگویید “من درک می کنم که در مورد مدرسه رفتن مضطرب هستید. چگونه می توانم کمک کنم؟
- سرزنش گر نباشید. به فرزندتان بگویید اشکالی ندارد که بترسند. اغلب والدین به طور ناآگاهانه به فرزندان خود برای موفقیت در مدرسه و ورزش فشار می آورند. در نتیجه، این کار باعث افزایش اضطراب در کودکان می شود. به فرزند خود بیاموزید که ترسیدن اشکالی ندارد و در عین حال او را تشویق کنید که برای درمان ترس هایش تلاش کند. اشتباهات و نقص های کودک خود را بپذیرید.
اگر فرزند شما در یک آزمون مردود شد، او را سرزنش نکنید. در عوض، بگویید اشکالی ندارد. بعد از هر شکست در زندگی، بهترین کار این است که از اشتباهات خود درس بگیریم.
- کودک خود را برای رویدادهای استرس زا آماده کنید. اگر می دانید که یک رویداد ترس آور در زندگی فرزندتان در راه است، بهترین کار برای درمان ترس های او این است که با او صحبت کنید و او را برای آن رویداد آماده کنید. این روش می تواند به کاهش ترس و اضطراب کمک کند.
زیرا در این صورت کودکان به طور کامل می دانند که باید انتظار چه چیزی را داشته باشند. مثلا اگر خانواده شما در حال نقل مکان به یک شهر جدید است، این می تواند برای کودک بسیار استرس زا باشد. با کودک خود در مورد این تغییر صحبت کرده و به طور کامل دلیل این کار را توضیح دهید.
- خودتان به درستی به ترس ها واکنش نشان دهید. کودکان از رفتار والدین خود الگو می گیرند. اگر شما از موقعیت‌های استرس‌زا اجتناب کنید، فرزندتان نیز همین کار را می‌کند، و اگر با ترس‌های خود مواجه شوید، فرزندتان نیز همین کار را می‌کند.سعی کنید که در مواجهه با ترس و اضطراب الگوی مثبتی برای کودکتان باشید.
- بچه ها را از خدا نترسانید. سنین کودکی، زمان شناساندن زیبایی، عظمت و جلال خداوند است.بنابراین بهترین حالت این است که پدر و مادر در کودکی از مهربانی، رحمت و زیبایی خداوند بگویند، بچه ها نباید از عتاب و خشم خداوند وحشت کنند. برخی والدین برای اینکه به اصطلاح خودشان فرزندانی مومن تربیت کنند، آنها را از خدا می ترسانند، مثلا می گویند: «اگر به حرف پدر و مادرت گوش ندهی، خدا در جهنم عذابت می دهد.
- از قرار دادن بچه ها در موقعیت های ترسناک بپرهیزید.دیدن فیلم های ترسناک بدون هیچ محدودیتی یا حضور در هر مکانی یا خواندن کتاب های ترسناک، می تواند در تشدید ترس های فرزندتان اثرگذار باشد. حواستان به این نکات هست؟ مخصوصا که تابستان سرگرمی بسیاری از کودکان آپارتمان نشین تماشای انیمیشن ها و فیلم ها هست. شاید بهتر باشد در این زمینه ها به والدین سختگیر تبدیل شویم و با وضع قوانینی محدود کننده و سفت و سخت، مانع پدید آمدن ترس های ریشه ای و ماندگار در او شویم. گاهی خواندن یک کتاب یا دیدن فیلمی ترسناک، جرقه ای برای خیال پردازی های گسترده و ترسناک در کودک است و به مرور نیز تشدید می شود. ممانعت و کنترل شما در این زمینه مانع بروز ترس در کودکتان شده و به او کمک می کند تا دوران خردسالی بدون ترسی را تجربه کند.»
- آرام بمانید. کودکان به چگونگی واکنش والدین خود به موقعیت های ترسناک و استرس آور نگاه می کنند. اگر کودک شما زمین بخورد، او به شما نگاه می کند تا ببیند شما چگونه به آن واکنش نشان می دهید. اگر فرزند شما با مسائل درمان ترس و اضطراب دست و پنجه نرم می کند، باید خودتان بتوانید موقعیت های استرس آور را مدیریت کنید.
- بازی درمانی یک روش جدید درمانی است که برای کودکان استفاده می شود چون از آنجا که کودکان قادر به بررسی احساسات خود نیستند و در برخی موارد نمی توانند مشکلات خود را به خانواده یا بزرگسالان دیگر مثل معلمشان بگویند؛ این روش درمانی بسیار موثر عمل می کند .بازی درمانی ممکن است یک بازی معمولی به نظر برسد اما در واقع چیزی بسیار بیشتر از یک بازی است.
یک بازی درمانگر آموزش دیده می‌تواند در حین بازی مشکلات کودکان را بررسی کند و به کودک کمک کند تا احساست خود را کشف کند و با آسیب های حل نشده مثل ترس مقابله کند.
دلیل ترس و اضطراب در حافظه ناخوداگاه کودکان قرار دارد یعنی آن ها نمی دانند چرا از بعضی چیزها می ترسند. بازی درمانی کمک می کند تا دلیل اصلی ترس های کودک مشخص شود و ترس های آن ها را بدون اینکه نیازی به دانستن دلیل اضطراب خود داشته باشند اِلتیام بخشند.
بازی درمانی به بچه ها کمک می کند تا نگرانی و اضطراب خود را نشان دهند و در نتیجه باعث می شود ترس های خود را بررسی کنند تا از ترس های خود رها شوند.
کودکان از طریق بازی درمانی می‌توانند روش های زندگی کردن را تمرین کنند، این کار ترس و نگرانی کودک را برطرف می کند و به او احساس قدرت، نیرومندی و کنترل می دهد. بچه ها از طریق بازی اضطراب خود را نشان می دهند و با بررسی این احساسات با کمک درمانگر می توانند بر ترس های خود مسلط شوند.
- اگر فرزند شما نمی تواند با ترس های خود کنار بیاید، لازم است به دنبال یک مشاور کودک حرفه ای باشید. درمان شناختی رفتاری به درمان ترس و اضطراب در کودکان کمک می کند. این درمان بر آموزش کودکان برای شناسایی و جایگزینی افکار منفی با افکار مثبت متمرکز است. کودکان در این درمان یاد می گیرند که افکار واقع بینانه و غیر واقعی را از هم جدا کنند.معمولاً روانشناس کودک با رویکرد شناختی تکنیک هایی برای مقابله با ترس های کودک در محیط خانه و مدرسه ارائه می دهد. از طرفی این درمانگران با والدین کودک در مورد چگونگی کمک به فرزندشان در مدیریت موقعیت های استرس زا هم فکری می کنند.
دلایل ترس کودک
برخی از کودکان ترسوتر از کودکان دیگر هستند که برخی از دلایل زیر علت آن است:
اضطراب والدین
اگر پدر و مادر یا هر دو والدین مضطرب باشند، کودک با مشاهده رفتار آنها، این ویژگی را می‌آموزد.
والدین بیش از حد مراقب
والدین بیش از حد مراقب ( که به والدین هلیکوپتری هم معروف‌اند)، کودک را به خود وابسته می‌کنند. کودکان وابسته وقتی دور از والدین هستند احساس ناتوانی می‌کنند و به همین دلیل به اختلال اضطراب عمومی (فراگیر) مبتلا می‌شوند. در این نوع اختلال، کودک بیش از اندازه و غیرمنطقی مضطرب است.
حوادث اضطراب‌آور
جدایی والدین یا بیماری‌های سخت کودک یا یکی از اعضای خانواده، کودک را به اضطراب‌های مزمن مبتلا می‌کند.
اما نکته مهم در مورد ترس در کودک در این شرایط واکنشی است که مراقب و یا پرستار کودک از خود نشان می دهند.
به طور کلی کودکان زیادی دچار استرس و اضطراب می شوند، این استرس یا اضطراب با حالت هایی مانند ترس، نگرانی یا عصبی بودن خود را نشان می دهد. اضطراب می‌تواند دلایل خاصی مانند جدایی از والدین، نگرانی در مورد صحبت با دیگران یا هنگام مراجعه به پزشک باشد، البته دلایل داشتن اضطراب می تواند به مرور زمان تغییر کند،آگاهی والدین در این زمینه می تواند به کودکان کمک کند .
سخن آخر
ترس یک احساس طبیعی در کودکان است که می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. برخی از ترس‌های کودکان مانند ترس از تاریکی، حیوانات یا ارتفاع، طبیعی هستند و با گذشت زمان برطرف می‌شوند. اما برخی دیگر از ترس‌ها می‌توانند شدید و غیرقابل کنترل باشند و بر زندگی کودک تأثیر منفی بگذارند.
اگر نگران ترس کودک خود هستید، اولین قدم این است که علت آن را شناسایی کنید. پس از شناسایی علت ترس، لطفا آرامش خود را حفظ کنید. می‌توانید با استفاده از راهکارهایی مثل عدم سرزنش کودک، صحبت با کودک در مورد ترس او، بازی درمانی و سایر راهکارهای مورد بحث در مقاله، به کودک خود کمک کنید.
اگر ترس کودک شما شدید و غیرقابل کنترل است، مراجعه به یک مشاور کودک می‌تواند کمک کند. مشاور کودک می‌تواند به کودک شما کمک کند تا علت ترس خود را درک کند و با استفاده از تکنیک‌های درمانی، بر ترس خود غلبه کند.
دپارتمان روانشناسی دکتر مادیکو با دارا بودن مشاوران باتجربه در زمینه مشاوره کودک، می‌تواند به شما در درمان ترس کودک خود کمک کند. برای تعیین وقت مشاوره و آغاز مسیر درمانی خود،کافی است از طریق لینک زیر با ما تماس بگیرید. ]لینک مشاوره[
